Zuid

2.2 Ontstaansgeschiedenis

De huidige structuur en het stadsbeeld van Zuid zijn gedurende een lange periode gevormd. Hieronder wordt een korte schets gegeven van de historische ontwikkeling van het plangebied. Daarna volgt een analyse van de huidige kwaliteiten en beperkingen waar met het bestemmingsplan op zal worden ingespeeld.

1258 - 1614

Het aanleggen van een nieuwe dam in de Schie en de bouw van Huis te Riviere leidde het begin van Schiedam in. Rond de dam ontstond een centrum van handel en visserij. Deze ontwikkelde zich de volgende eeuwen tot een kern die de contour van de huidige binnenstad bepaalt.

1614 - 1800

Ook na het graven van de Nieuwe Haven in 1614 beperkte de stedelijke bebouwing van Schiedam zich nog tot het oude centrum. Het is pas met de opkomst van de branderijen in het midden van de 17e eeuw dat de stad met haar nieuwe golf van welvaart uitbreidt met de Brandersbuurt. In de 18e eeuw werden de korenmolens langs de randen gebouwd. In deze periode ontstond ook de Plantage.

1800 - 1900

In het midden van de 19e eeuw zorgt de komst van het station Schiedam aan de spoorlijn Rotterdam - Den Haag voor een oostelijke stadsuitbreiding. Ook in westelijke richting vinden uitbreidingen plaats. Met de komst van de Nieuwe Waterweg dient zich een nieuwe industrie aan, de scheepsbouw. Naast de gasfabriek in De Gorzen vestigt de eerste werf zich langs de monding van de Schie. In Zuid verschijnt de eerste woningbouw: kleine woningen, dan nog voor de arbeiders uit de branderijen.

Afbeelding 4 - Ontstaansgeschiedenis Schiedam

1900 - 1923

De komst van de scheepsbouw leidt tot ingrijpende en grootschalige veranderingen. De eerst insteekhavens en de vestiging van grote scheepswerven, zoals Gusto en later Wilton Feijenoord, tasten de contour van de Nieuwe Maas aan. Wel zorgt dit voor veel werkgelegenheid en daarmee ook een groei van de stad. In deze periode worden de voor De Gorzen karakteristieke woonbuurten gebouwd. Onder invloed van de nieuwe Woningwet uit 1901 verandert ook de bouwwijze in deze periode, van individuele, perceelsgewijze woningbouw, naar de bouwbloksgewijze stadsuitleg van architect Sanders.

1923 - 1941

De schaalsprong in de scheepvaart leidt ook in Schiedam tot noodzakelijk grotere en diepere insteekhavens. In deze periode zijn de Wilhelminahaven en de Wiltonhaven gegraven en in gebruik genomen.

Na 1941

In de periode na de oorlog is De Gorzen hoofdzakelijk binnen haar bestaande grenzen verder volgebouwd. Met name het deel tussen de Groenelaan en de Plantage, de locatie van de gasfabriek, is grootschalig herontwikkeld tot woningbouw. Na 1970 krijgen de laatste grootschalige appartementencomplexen richting de Schie en over de dijk aan de Maasboulevard gestalte.